Nie jestem niewolnicą jednej metody. Nigdy. Próbuje wielu rzeczy i zostaję przy tych elementach, które się sprawdzają. A jak napotkam coś, co można ulepszyć – to ulepszam. Tak w skrócie można podsumować ten wpis.
Chcę się w nim z Wami podzielić tym co robiłam (i robię nadal) z trójką swoich synów w wieku 3, 5 i 7 lat. Opowiem, krótko o tych rzeczach, które sprawdzają się w moim domu i wydawały mi się nawet nieco oczywiste…
dopóki się nie okazało, że nikt w okół mnie tak nie robi 🤪😂
Przeczytanie tego tekstu zajmie Ci nieco ponad 3 minuty – chyba że masz ochotę na film – wtedy opowiem lekko dłużej, ale ze szczegółami 🙂
1. Fajnie mieć ładne karty, ale ktoś je musi zrobić – czyli ruchomy alfabet, obrazki i komputer
Ruchomy alfabet to fantastyczna pomoc. I czuję, że jest jeszcze wiele innych sposobów na jego wykorzystanie, ale u nas sprawdza się przede wszystkim w takim oto zadaniu. Kiedy chłopaki dostają jakieś fajne naklejki, albo powycinają skądś ekscytujące ich obrazki to naklejamy je na kawałek papieru robiąc tym samym, hm… – nazwijmy go górnolotnie “kartą”. Następnie układam z ruchomego alfabetu wyraz przedstawiający to, co się na karcie znajduje. Wtedy otwieram chłopakom swój komputer z włączonym edytorem tekstu i ich zadanie polega na wklepaniu tego wyrazu na klawiaturze komputera. Wyrazy drukujemy, wycinamy i naklejamy na karty. Jednym słowem zaprzęgam dzieci do pracy nad tworzeniem pomocy edukacyjnych 😉
Prawdopodobnie w tym miejscu powinna nastąpić sugestia, że karty dobrze jest zalaminować, ale nie jestem jeszcze tak profesjonalną edukatorka domową 😉
Docelowe zadanie polega na wyjmowaniu kart w dowolnym momencie dnia i układaniu z alfabetu tych wyrazów. No i właśnie. Właściwie to oni tego nie czytają. Wiedzą jaki wyraz układają na podstawie obrazka. Ale jednak. Działa. A dlaczego?
2. Wesoło i naturalnie – czyli czytanie globalne, tylko lepiej!
Jeśli zdarzyło Wam się, że dziecko “odczytało” coś nie znając nawet literek (np. nazwę sklepu czy markę obuwia) to odkryliście już moc czytania globalnego. Dziecko patrzy na zapisane wyrazy jak na obrazy i po jakimś czasie zaczyna kojarzyć ich wygląd ze znaczeniem. Koncepcja globalnego czytania została opracowana w latach 60. XX wieku przez Glenna Domana i od tamtej pory stała się podstawą wielu metod nauki wczesnego czytania.
W moim domu czytaliśmy więc książeczki (często specjalnie w tym celu przygotowane) wskazując palcem na czytane wyrazy. Po jakimś czasie dziecko zapamiętywało treść i wygląd wyrazów, a następnie dochodziło do przekonania, że właściwie to już umie czytać. Ale, ale! Wiecie, że ja wiem (że Wy wiecie – hihi) iż łączenie słów z muzyką znacznie ułatwia ich zapamiętywanie! Moc muzyki wykorzystuję na codzień w Pomelody. A więc i w tym przypadku zapragnęłam nieco usprawnić nasze działania i tak powstała:
Metoda czytania przez muzykowanie, m.in. dzięki temu, że nie wymaga znajomości liter, może być stosowana już u bardzo małych dzieci – nawet tych, które nie zaczęły jeszcze mówić!
Czytaniem globalne nie wyeliminuje zupełnie procesu rozpoznawania pojedynczych liter, sylab i ich syntezy. Jest jednak doskonałym i niezwykle zachęcającym startem. A połączone z muzyką po prostu wchodzi samo.
Prawie 100 tys. dzieci w Polsce zupełnie naturalnie i radośnie nauczyło się rozpoznawać literki z Abecadłem pomelody – zobaczymy co wydarzy się tym razem 🙂
3. W parze łatwiej – czyli czytanie sylabami.
Trzeci sposób, który dobrze się u nas sprawdza to metoda sylabowa. Chodzi o to, by nie uczyć się czytać liter w odosobnieniu i kiedy tylko dziecko rozpoznaje już brzmienie liter, łączyć je od razu w sylaby. Do tego zadania posłużyły nam lata temu dwa papierowe kubeczki i ten koncept (a nawet ten pierwszy kubeczek!) został z nami po dziś dzień.
W jednym kubeczku wycinamy małe okienko i dopisujemy za nim jakąś samogłoskę – np. “A”. Na drugim kubeczku piszemy kilka liter na takiej wysokości, by widoczne były przez okienko, gdy będziemy obracać wewnętrzny kubek.
Myślę, że to dobry moment, by polecić także dwie inne pomoce czytelnicze:
Gra “Bójka na czytanie”.
Koncept znów lekko inny, niż takie klasyczne czytanie. Należy dopasować do siebie karty z tym samym elementem, ale jeden z nich może być wyrażony słowem, a drugi obrazkiem.
Seria “Czytam sobie”.
To urocze książeczki o trzy poziomach trudności, które zrobione są tak, że naprawdę zachęcają do czytania sobie. Dla czytającego już dziecka to najfajniejsza seria jaką znam. Tematyka książeczek zupełnie różnorodna, świetne ilustracje tworzone przez różnych artystów, z tyłu dyplom, naklejka. Poczucie osiągnięcia sukcesu gwarantowane.
Chyba na każdy z tych tematów pisałam już całkiem obszernie w różnych wpisach. Ale wiadomo… 😉
Tutaj więc zebrałam 10 najczęściej zadawanych mi pytań na temat umuzykalniania dzieci i odpowiedziałam w takiej pigułce w jakiej tylko umiałam. A kto temat chce rozwinąć niech się czuje zaproszony do poszperania na tym blogu!
1. Czy dziecko potrzebuje muzyki?
Odwróciłabym lekko to pytanie i sama zadała następujące: czy dziecko potrzebuje języka? Tego chyba nigdy nie poddajemy w wątpliwość, bo jasne jest dla nas, że język pełni funkcję komunikacyjną oraz ekspresyjną. Chcemy, by maluch mógł porozumieć się z innymi i czerpać przyjemność z budowania relacji jaka z tego wypływa. Chcemy również, by dziecko mogło wyrazić siebie: to co czuje, myśli, kim jest. Zapominamy jednak, że z muzyka jest językiem. Powiedziałabym nawet, że jest pierwszym językiem dziecka. Jeszcze na długo zanim wypowie ono pierwsze zdania, komunikuje i wyraża się melodią, rytmem, pulsem, pauzami – tym wszystkim co buduje potem jego język ojczysty, ale zanim przybierze tę formę jest po prostu muzyką. Jest to jeden z najbardziej przekonujących mnie osobiście argumentów: każde dziecko rodzi się z „talentem” muzycznym, choćby po to, by nauczyć się mówić.
2. Jak muzyka wpływa na rozwój dziecka?
Obszary wpływu muzyki na rozwój można by wyliczać godzinami. Dotyczą one: stymulowania pamięci, IQ oraz inteligencji emocjonalnej, rozwiązywania problemów, wspomagania nauki przedmiotów ścisłych, języków, umiejętności czytania ze zrozumieniem, rozładowywania napięć, rozwoju umiejętności społecznych. Muzyka wpływa na dziecko w sposób niesamowicie holistyczny, ponieważ oprócz stymulowania mózgu, wyobraźni czy kompetencji społecznych jest nierozerwalnie związana także z rozwojem ruchowym. Muzykowanie – czyli aktywne tworzenie muzyki jest czynnością absolutnie wyjątkową stymulującą obie półkule mózgowe równocześnie.
3. Jak zaszczepić w dziecku miłość do muzyki?
Znów nieco odwróciłabym perspektywę, bo prawdziwe pytanie to jak tej miłości w dziecku, które przychodzi na świat nie zabić! Miłości do muzyki nie trzeba dziecku wpajać. W okresie sensytywnym na muzykę czyli do ok. 4 roku życia (gdzie najważniejsze jest pierwsze 12 miesięcy!) całe ciało dziecka pragnie muzykować i potrzebuje tego. Ważne jest, by mu to umożliwić, a że dziecko wszystkiego uczy się poprzez naśladowanie swoich autorytetów (którymi w tym okresie są rodzice lub opiekunowie) to jedyne o co należy zadbać to, by maluch miał okazję do obserwowania muzykującego dorosłego, by następnie mógł go naśladować. Dokładnie tak samo jak to się dzieje z nauką chodzenia, mówienia czy jedzenia, bo w swojej istocie muzykowanie jest tak samo naturalną umiejętnością.
4. Jaka muzyka najlepsza jest na początek, proste piosenki czy klasyka?
Tutaj warto pomyśleć o muzyce jak o jedzeniu. Wyobraźmy sobie, że jedyna potrawa jaką serwujemy dziecku to hamburger. Hamburger na śniadanie, hamburger na obiad i kolację. Nie jest to zbilansowana dieta, którą rodzic z przekonaniem zastosuje u malucha.
Analogicznie – niestety – większość tzw. „muzyki dziecięcej” skomponowana jest w metrum dwudzielnym ( czyli „um-pa-um-pa”) i tonacji durowej (czyli tej „wesołej do-re-mi-fa-sol-la-si-do”). Większość piosenek, które kategoryzujemy jako „dziecięce”, brzmią po prostu tak samo!
Kiedy tworzyłam Pomelody chodziło mi właśnie o to, by w jednym miejscu znajdował się zbiór piosenek, które sprawią dziecku radość, ale nie będą dziecięce – jeśli pod tą nazwą kryje się to, że wszystko może być tandetne i „na jedno kopyto”. I nie chodzi tu tylko o melodię i rytm. Muzyka Pomelody zrywa z tradycyjnym podejściem do utworów dziecięcych, ale są pisane „jak dla dorosłego”. Albumy zostały zaprojektowane w taki sposób my maksymalnie stymulować rozwój wyobraźni, zmysłów i wrażliwości dziecka poprzez zróżnicowanie tonalne, rytmiczne, stylistyczne oraz szeroką gamę barw, form, instrumentariów. Jednocześnie wiedząc, że dziecko uczy się poprzez naśladowanie swoich autorytetów, muzyka ta jest stworzona w taki sposób, by sprawiała przyjemność w odbiorze również rodzicowi.
Różnorodne doświadczenia muzyczne tworzą więcej połączeń nerwowych w mózgu, kształtują zmysł estetyczny dziecka i zapewniają mu wszystkie „muzyczne składniki odżywcze” do tego, by mogło zdrowo się rozwijać.
5. Co to znaczy wartościowa muzyka?
Gdy piosenki są w różnych stylach i aranżacjach, czerpią z wielu kultur muzycznych, naturalnie wnosi to bogactwo w warstwie melodycznej (różnorodność skal i tonacji) rytmicznej (różne metra i rytmy) i instrumentalnej (różnorodne instrumentarium). Przeciwieństwem bogatego muzycznie środowiska będzie więc muzyka, która: zawsze brzmi tak samo, jest uboga brzmieniowo, jest prymitywna w formie, jest tylko wesoła, jest tylko „na dwa”
A taka niestety otacza nasze dzieci w znakomitej większości. Atakuje maluchy z radia, telewizji, bajek, plastikowych zabawek, YouTuba. Często będąc jeszcze okraszona jakąś fatalną animacją….
Należy więc wybierać muzykę zróżnicowaną, ale warto też pamiętać o tym, że rodzic jest autorytetem dziecka – również muzycznym! A więc to od modeluje zachowania w stosunku do muzyki. Nie chodzi o to, by puszczać dziecku Mozarta, gdy samemu się go nie trawi. Dziecko w mig zdemaskuje tę hipokryzję.
6. Co jest ważniejsze: słuchanie muzyki czy gra na instrumentach?
Słuchanie wartościowej muzyki to wspaniała czynność wpływająca na nastrój i stymulująca mózg, ale magia i prawdziwy rozwojowy potencjał zaczyna się wtedy, gdy tworzymy muzykę, a nie tylko biernie jej słuchamy.
7. Co jeżeli rodzic nie umie śpiewać ani grać na żadnym instrumencie?
Dziecko talent muzyczny ma w sobie. Choć znacznie bardziej wolę posługiwać się słowem „potencjał”, jako że słowo „talent” już samo w sobie sugeruje, że jest rzadkością i przytrafia się nielicznym. Rodzic właściwie tylko zapewnia odpowiednie warunki do tego by dziecko mogło się swobodnie rozwijać, by chciało śpiewać i tańczyć dlatego, że rodzic pokazał mu, że jest to tak naturalne jak mówienie czy chodzenie. I ostatecznie maluch prędzej nauczy się czysto śpiewać naśladując fałszującego rodzica niż jeśliby w ogóle tego przykładu idącego z góry nie miał.
8. Czy trzeba chodzić na zajęcia umuzykalniające?
Zajęcia umuzykalniające to bardzo fajny sposób spędzania z dzieckiem radosnego, wypełnionego muzyką czasu. Ale nie zastąpią one naturalnego rozwoju muzycznego, który odbywa się w relacji dziecko-rodzic cały czas. Dokładnie tak jak maluch musi być zanurzony w języku w sposób ciągły – nie chodzimy przecież raz w tygodniu z niemowlęciem na zajęcia języka polskiego, tak samo muzykowanie musi stać się naturalnym elementem życia. Zajęcia umuzykalniające są więc po to, by dać rodzicowi narzędzia: piosenki, inspiracje, pomysły na muzyczne zabawy, które rodzic będzie stosować w kontekście życia codziennego. Dobre zajęcia umuzykalniające to takie, po których rodzic wyjdzie zachęcony, zainspirowany i wyposażony w gotowe rozwiązanie by ten radosny stan swobodnego muzykowania trwał w domu.
9. Co jeśli dziecko odziedziczyło po rodzicach brak słuchu muzycznego?
Był taki czas, gdy całą odpowiedzialność zrzucało się na geny, jednak teraz coraz więcej mówi się o ogromnej roli środowiska i wychowania. Porównałabym to do nasionka potencjału muzycznego. Każde dziecko rodzi się z takim nasionkiem – niektóre są malutkie, inne całkiem sporych rozmiarów – i to jest ten element, który rzeczywiście zależy od genów. Ale nasionko zostaje posadzone w ziemi i od tej pory liczy się już tylko bogate środowisko czyli odpowiednia gleba, ilość światła i wody i pewnie wiele innych rzeczy, których nie pamiętam z biologi. Chodzi jednak o to, że nawet bardzo wielkie nasiono przy nieodpowiednim środowisku nie będzie rozwijać swojego pełnego potencjału. A jednocześnie bardzo mały potencjał muzyczny może zostać rozwinięty w kochającego muzykę dorosłego, który czysto śpiewa i rytmicznie się porusza, a przede wszystkim świetnie się przy tym bawi.
10. Jak nie wychować dziecka na fana disco-polo?
Wróćmy do analogii do diety. Gdyby dać dziecku wybór prawdopodobnie codziennie chciałoby jeść tylko słodycze czy rzeczone hamburgery. Ale na początku to my decydujemy o tym co jest dla dziecka właściwe. Nie przyprawiamy pierwszych dań, które podajemy maluchowi rozszerzającdietę bowiem chcemy, by jego kubki smakowe „pracowały” rozpoznając i uwrażliwiając się na różne smaki. I tak właśnie się dzieje – maluch przeżywa każdy nowy „odcień smaku”. Jeśli jednak zaczniemy wszystko solić i wzmacniać bardzo szybko okaże się, że właściwie nic niedoprawionego do granic możliwości już mu nie smakuje – ale przyzwyczajony jest do prostego, intensywnego pobudzenia. Niestety dziecięce piosenki typu disco-polo jest dokładnie takim przesolonym posiłkiem, od którego uzależniamy się bardzo szybko, który zaspokaja nas szybko, ale tylko na chwilę i nawet nie orientujemy się kiedy – przytłumia nasze zmysły, a co najgorsze zmysły maluszków, które właśnie są na etapie rozwoju, kształtowania, poszukiwań i odkryć. Kluczem do sukcesu jest więc unikanie „muzycznego fast-food’u”. Nie ma oczywiście co się nadmiernie tematem stresować, ale na pewno warto skupić się na tym, by muzyka jaka otacza dziecko na codzień była po prostu bogata i wartościowa. Wtedy nawet ten muzyczny hamburger raz na jakiś czas nie zaszkodzi.
To jest ten czas – porozmawiamy o pieniądzach. Bo niby fajnie być artystą, wiecie: robić to, co się kocha, realizować szalone pomysły, uwalniać swoją kreatywność, spełniać się, tworzyć, zachwycać, ale… czy da się z tego żyć?
Kim właściwie jest artysta?
Wyjaśnijmy sobie jedno i zróbmy to na starcie. Według mnie, artystą może być KAŻDY. Tak, to takie proste, bo całą sobą czuje, że absolutnie każdą rzecz można robić w sposób artystyczny. Zastanówcie się sami, ilu znacie wspaniałych, wrażliwych, kreatywnych ludzi, niesamowicie twórczych wewnętrznie, którzy przez jakieś społeczne szufladki mówią: ”Nieeeee, nie jestem artystą”. Też chcecie wtedy krzyczeć: “Na litość fioletowej żyrafy, jak nie jesteś?! No jak nie jesteś, jak jesteś!”. Bo ja mam taką ochotę. Wielokrotnie.
Z drugiej strony: sama znam ludzi, którzy zabili w sobie artystę. Takich, co wiecie, skończyli studia, są magistrami sztuki (takiej, śmakiej czy owakiej), ale po prostu – zamordowali tego wrażliwego, kreatywnego, twórczego siebie. I nie dlatego, że się “sprzedali” i śmieli nagle “robić sztukę za pieniądze”.
Kim według mnie jest zatem artysta? Nie wiem. Zupełnie serio: nie wiem. Dla mnie bycie artystą, to sposób patrzenia na świat. Dlatego tyle mówię o wychowaniu przez sztukę. Dlatego też ta książka, te kursy, te produkty z wartościową muzyką Pomelody.
Artystyczne 4 x F
Dobra, miało być o pieniądzach, więc będzie. Bo sztuka sztuką, muzyka muzyką, pasja pasją, ale jeść coś trzeba i do ciepłej wody w kranie też każdy z nas jest mocno przywiązany. Dlatego mam dla Was kilka słów o artystycznym 4xF: finansowo, fajnie, futurystycznie i fizycznie. Tak to rozpracowaliśmy z Filipem. Tacy jesteśmy dumni:
Dla tych, co lubią konkrety, dodatkowe doprecyzowanie, o czym mówimy w filmie:
Czy warto być artystą?
Czy to się opłaca? Ile hajsu się zarabia?
Czy popychać w tym kierunku dzieci?
Czy będzie czas dla rodziny?
Czy bycie artystą ma przyszłość?
Czy męczy fizycznie?
Czy naprawdę jest tak fajnie, jak mówią?
PS. Nie mogę sobie odmówić, więc jeszcze mały spoiler: tak, bycie artystą jest fajne. Nie, nie ma opcji na work-life balance. Tak, jeśli zwykły Zenek weźmie kamerę, będzie w tym dobry i kreatywny, to będzie miał spoko hajs. Oglądajcie!
Tak, malować można z zupełnym maluchem. Takim, że wiecie: rok czy 8 miesięcy i dopiero siada. Niesamowite? Odkrywcze? Zaskakujące? Wcale nie. Po prostu, trzeba się przełamać, może lekko zainspirować, podpatrzeć, jak robią to inni… Dlatego właśnie przychodzę do Was z konkretem: 3 sposobami na to, jak malować z bardzo małym dzieckiem. Bo się da. Można. A ile zabawy jest przy tym! Poczujecie to sami. Zapinajcie pasy – jedziemy!
Zanim zaczniemy…
Muszę Wam oczywiście powiedzieć, (bo: wiadomo, apetyt rośnie w miarę jedzenia, więc zadbam o Wasze “żołądki” już teraz 😉 ), że ciężarówkę konkretnych tipów i przepisów z dokładną listą niezbędnych elementów do codziennego wychowywania estetycznego, daję w książce “Wychowanie przez sztukę”. Tam znajdziecie info, co i jak dla małych, większych, dla tych całkiem dużych, słowem: nie da się ukryć, że warto.
Jak to się robi – 3 sposoby na malowanie z maluchem
Ale wróćmy do tematu. Kiedy mówię ludziom, że z rocznym dzieckiem można śmiało malować farbami, zazwyczaj spotykam się z wielkimi wybałuszonymi oczami i pełnym trwogi: ALE PRZECIEŻ DO BUZI! Tak, tak, wszyscy wiemy, że małe dzieci wkładają do buzi, co popadnie, ale serio, da się to obejść. Spokojnie, rodzicu, to tylko malowanie!
I to na 3 świetne sposoby:
Malowanie czymś innym niż pędzel (i tu spoiler: genialny grzebień przyniosłam na tę okazję!)
Malowanie “pieczątkami”, ale takie, do którego nie trzeba obierać ziemniaków (wiem, że za to na pewno docenicie ten pomysł)
Malowanie – odkrywanie, czyli, jak to zrobić, by maluchowi chciało się ćwiczyć rączkę i machać nim po kartce
Takie rzeczy właśnie. Dodam tylko, że wszystkie potrzebne elementy do każdej z tych 3 zabaw, macie zapewne w domu, więc możecie się tak bawić z maluchem jeszcze dziś. I że na końcu filmu opowiadam o żalach, które powieszę na ścianie w specjalnym pokoju, więc… Oglądajcie!
Jak to u mnie wygląda w praktyce?
Zakładam, że w tym momencie jesteście już po obejrzeniu filmu na YT. Pewnie niektórzy z Was myślą: “Eeeeee, pogadała, poopowiadała, ciekawe, czy sama tak robi”. Otóż: robię. Ba, uwielbiam to i chwalę się tym nawet na moim Instagramie (serio, totalnie uważam, że dziecięca twórczość absolutnie na to zasługuje).
Dlatego nasze malowanki możecie zobaczyć chociażby tu:
Wychowanie przez sztukę jest proste. Dzieci noszą w sobie potrzebę ekspresji, wystarczy dać im tylko możliwość na jej pokazanie. Bogate środowisko estetyczne we własnych 4 ścianach buduje się od takich małych rzeczy, jak malowanie klockiem czy grzebieniem. Czy to nie cudowne?
Pssst! Jeśli nie masz dzieci, ale też chcesz zacząć malować i nie wiesz jak, czym, w którą stronę – polecam Ci mój film Malowanie dla dorosłych.
Znacie film Kieślowskiego, „Podwójne życie Weroniki” ?
To historia dwóch dziewczyn – Polki Weroniki i Francuzki Veronique, które są swoimi sobowtórami, żyjącymi równolegle w tym samym czasie, ale jednak w oddzielnych światach. Światach postrzegania, bo każda inaczej odbiera rzeczywistość. Weronika wierzy w drugą stronę lustra, nosi ze sobą ładne magiczne przedmioty i jest marzycielką, patrzącą na wszystko dookoła własnymi filtrami, które sama sobie tworzy w wyobraźni; widzi więc więcej, przez co jej życie jest bogatsze. Veronique natomiast odbiera rzeczywistość lakonicznie, nie dostrzega niezwykłości, nie zagląda w głąb siebie, nie ma większych pragnień, bo z oczywistością przyjmuje to, co ma dla niej los.
Na początku filmu, w scenie z dzieciństwa, ich matki pokazują im świat. Weronice mama pokazuje wieczorem gwiazdy na niebie, używając metafor i fantazjując, że dziewczynka może ich sięgać kiedy tylko zapragnie. A małej Veronique z Francji, mama – pokazując liście na drzewach – opowiada jedynie o rzeczywistym ich kolorze i kształcie. Te bodźce stanowiły potem o tym, że jedna stała się kolorową romantyczką, a druga odbierała świat czarno – białymi filtrami.
Szczególny sposób, w jaki pokazujemy dzieciom wszystko dookoła, to wychowanie estetyczne. Możemy pokazać im świat takim, jaki faktycznie jest i na tym poprzestać, ale jeśli dodatkowo damy im alternatywę wszystkiego pewną przemyślaną drogą, z pewnością zaowocuje to tym, że ich współudział z rzeczywistością będzie twórczy i szczęśliwy.
Filozofia wychowania estetycznego
Możemy wymyślić swoją filozofię wychowania estetycznego, na którą będą składać się spójne wartości, które chcemy przekazać dziecku. Może to być np. słuchanie śpiewu ptaków w ciszy, czytanie ładnie brzmiących słów, bywanie w ciekawych nietypowych miejscach, czytanie poezji, otaczanie się przemyślanymi kolorami i formami, malowanie chmur na różowo i porównywanie ich do waty cukrowej…
Niezbędny jest też kontakt ze sztuką, bo to alternatywna wizja świata powstała z czyichś emocji, więc wyzwala też nasze przeżycia. Jest wolna, więc daje nam wszystko to, o czym sobie zamarzymy. Dzieci w zetknięciu z twórczością uczą się przeżywać jej piękno, stają się wrażliwsze. Mają poczucie wyzwolenia z narzuconej im rzeczywistości, wychodzą poza schematy, mają w sobie więcej ekspresji. Są bardziej świadome siebie, uczą się kreować swój świat, budują osobowość.
Warto też zwrócić uwagę na dziecięce postrzeganie rzeczywistości, trochę różniące się od naszego, i od tego właśnie wyjść.
Jak dziecko postrzega świat?
Dziecięcą percepcję charakteryzuje w dużej mierze myślenie animistyczne, które trwa do około szóstego roku życia i zakłada wiarę w magiczne moce rzeczy nieożywionych. Dzieci wierzą, że drzewa – mając świadomość – mogą mówić, spać i poruszać się tak jak one. Miła bajkowa percepcja, niezbędna do rozwoju osobowości i świata emocjonalnego. Możemy to wykorzystać, aby jeszcze bardziej pogłębić poznawanie przez nie świata, dając im właśnie magię. Nie bójmy się bawić w elfy, wróżki, krasnoludki, latające dywany i magiczne różdżki, w które wtedy wierzą, bo przeżycia, których doświadczamy za pomocą wyobraźni zostawiają w nas takie same emocje, jakbyśmy przeżyli je naprawdę.
Wszystkie twory, myśli, kosmiczne historie zrodzone z wyobraźni to coś, do czego dzieci intuicyjnie lgną poprzez swoją otwartość i elastyczność w pojmowaniu świata. Fantazjujmy dużo, rozmawiajmy o snach i marzeniach, oddzielając jednak wyobraźnię od tego, co naprawdę. Wyobraźnia niech będzie filtrem do zabawy, do tworzenia, do pomysłów, które przeniesiemy do życia realnego. Dzieci ze swoją ultraintuicją same będą potrafiły rozgraniczać te dwa wymiary, bawiąc się nimi jednocześnie.
Autorką wpisu jestPaulina Gryc (ur. 1981) – niania od piętnastu lat. Autorka strony „MIMINKO – o wyobraźni dziecka”. Patrzy na rzeczywistość obrazkami. Lubi sztukę i dziecięcą wyobraźnię. Z pasją pokazuje dzieciom świat z nieco innej strony – alternatywny i barwniejszy.
Choć prawdopodobnie nie obcy jest Wam mój szalony entuzjazm w stosunku do instrumentów, wykonanych własnoręcznie, a mój blog obfituje w przepisy na takowe, to istnieje jeszcze inna sprytna droga: kupić tanie i dobre gotowe instrumenty. Można oczywiście kupić także drogie lub słabe… lub też drogie i słabe (co zdarza się mam wrażenie najczęściej), ale takiej opcji nie rozważamy 🙂
Proponuję Wam więc kilka instrumentów, które naprawdę kupić warto (a które nie spustoszą portfela!) zgrupowanych w kategorie wiekowe, cenowe i sklepowe. Wpis ten wynika z wielu lat doświadczeń ze sklepami i zakupu setek lub nawet tysięcy już instrumentów.
Jeśli cena nie jest kwestią najważniejszą, ale chętnie dowiecie się jaki instrument kupić dziecku w jakim wieku i po co to robić lub szukać inspiracji w „instrumentowym temacie” to zapraszam tu.
Tymczasem przystępujemy do zasad wstępnych i moim zdaniem kluczowych dla sprytnego finansowo podejścia do zagadnienia kupowania instrumentów dla maluchów:
Nigdy nie kupuj zestawów!
Jeśli nie chcesz koszmarnie przepłacić i dostać jednego może znośnego i kilku „bezsensownych” instrumentów to nie kupuj w zestawach – no chyba że chcesz, to kupuj
Nie kupuj w sklepach z zabawkami
Od tej reguły są pewnie wyjątki – wiadomo. Niektóre z zabawkowych sklepów mogą mieć w ofercie sprawdzone marki produkujące czasem „przy okazji” taże pare instrumentów (np.: GOKI, BIGJIGS, PLAN TOY, PINTOY), ale w większości skończy się to katastrofą – wściekle kolorowym, ale nie brzmiącym instrumentem czy grającą plastikową zabawką w zdecydowanie zawyżonej cenie.
Tu warto zwrócić uwagę na istotę problemu – to właśnie producenci zabawek mają takie atesty, które pozwalają im napisać, że przedmiot ten używać może dziecko 0+, 1+ itd. W przypadku instrumentów producent zabezpiecza się pisząc, że jest to produkt dla dziecka powyżej 3 roku życia. I często właśnie to jest powodem dla którego płacimy za coś co zabija wyglądem, nie brzmi jak jakikolwiek instrument i kosztuje krocie. Dlatego moja propozycja to sprawą się nie przejmować i kupować prawdziwe instrumenty, samemu uznając co jest dla dziecka bezpieczne a co nie.
Instrumenty nie muszą być firmowe
Jeśli nie chcesz przepłacać to zdecyduj się na tamburyno, bębenek czy marakasy bez wyrzeźbionego logo marki. Poniżej sugeruję Wam instrumenty co do których nie dostrzeglibyście różnicy w brzmieniu produktu markowego i niemarkowego
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA WIEK
Poniżej moje propozycje na podstawowe zestawy dostosowane do wieku, a więc i możliwości motorycznych dziecka, natomiast znacznie więcej na ten temat znajdziecie we wpisie o Pomysłach na prezenty.
Maluszki do 12 miesięcy
Wiadomo, że gdy patrzymy na sprawę kontaktu malucha z instrumentem to możemy obrać dwa kierunki.
1. Rodzic grający dziecku – wtedy rzecz jasna można zacząć od pierwszych dni i wykorzystywać absolutnie każdy instrument jaki wpadnie nam w ręce.
2. Dziecko grające samo. Tutaj dobrze sprawdzają się więc instrumenty małe i łatwie do chwycenia takie jak: malutkie marakasy lub jajko grzechotka oraz plastikowy tulipan
Maluchy powyżej roczku do 2 lat
Tutaj – w odpowiedzi na potrzebę walenia w coś, doskonale sprawdzi się bębenek lub tamburyno (albo po prostu jedno i drugie jednocześnie). Potrząsanie jest jak najbardziej dalej w cenie więc do podstawowych marakasów (w tym przypadku już nieco większych) warto dorzucić coś o zupełnie innym, metalicznym, wręcz magicznym brzmieniu, przypominającym zaprzęg reniferów św. Mikołaja. Mowa o janczarach. Naprawdę fajnym instrumentem w tym wieku są także kastaniety. Niesamowicie rozwijają motorykę małą i często występują w uroczych kształtach co sprawia, że bardzo łatwo wykorzystać je do innych, nie tylko muzycznych zabaw.
Dzieci w wieku przedszkolnym
Tutaj inspiracji znajdziecie już co nie miara, natomiast jeśli chodzi o instrumenty z dolnej półki cenowej to hitem w tym wieku będzie trójkąt i tonblok lub guiro. Jest naprawdę wiele sposobów wydobywania dźwięku z tych instrumentów, a dodatkowo są takie nietuzinkowe w swoim brzmieniu i rozwijające wyobraźnię. Podstawowym zestawem dla dziecka w wieku przedszkolnym byłby według mnie taki, który zawiera tamburyno, trójkąt, tonblok i pewnie dzwonki, ale dobre dzwonki nie występują niestety w cenach poniżej 20 zł.
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU CENĘ
Moje lata doświadczeń doprowadziły mnie głównie do Allegro. Jednak myślę, że bez sensu, żebym podawała Wam konkretnych sprzedawców – dostępność produktów zmienia się, linki wygasają, wiecie jak to jest. Natomiast podaję nazwy, pod którymi znajdziecie instrumenty o których mowa.
Instrumenty do 10 zł
Janczary – (janczary z drewnianym uchwytem – ok. 6 zł)
Plastikowy dzwoneczek (dzwoneczek tulipan – ok. 3 zł)
Marakasy drewniane (duże 20 cm ok. 6 zł, małe 13 cm ok. 3 zł)
Instrumenty do 20 zł
Tamburyno/bębenek drewniany (tamburyno bębenek drewniany 2w1 – ok. 14 zł)
Inne instrumenty, na które warto zwrócić uwagę, to:
Trójkąt
Guiro
Podwójny tonblok
Jingle pałeczka
Podsumowując:
Wiadomo, że im więcej tym lepiej. Wiadomo, że fajnie byłoby mieć więcej sztuk i muzykować całą rodziną i z przyjaciółmi, ALE mam nadzieję, że wpis ten okazał się pomocny w stworzeniu takiej podstawy, która zapewni Waszym dzieciom swobodny dostęp do instrumentów, a Was nie puści z torbami. Jeśli tak właśnie było to podeślijcie rodzicowi, któremu może się przydać i tym sposobem dołóżcie swoją cegiełkę do promowania aktywnego muzykowania z dzieciakami (co bym się nie czuła taka osamotniona w tej walce;))
A jeśli finansowo nawet taki okrojony zbiór instrumentów jest czymś na co teraz nie możecie sobie pozwolić, to przypominam, że fantastyczne brzmienia można uzyskać za grosze!
Mogłabym napisać tekst o tym jak należy kupować tylko ręcznie robione/lutnicze/profesjonalne instrumenty dzieciom. O tym jak bębenek czy kalimba za kilkadziesiąt złotych psuje rynek i wypacza kolejne pokolenie. O tym, że jak ktoś chce, by w domu były instrumenty to nie pozostaje mu nic innego jak przeznaczyć na to od kilku stów do „całej wypłaty” i się na taki wydatek szarpnąć, bo albo to robić dobrze, ale nie robić w ogóle. Mogłabym.
Ale nie napisze 🙂
Nie napiszę dlatego, że po pierwsze pamiętam taką jesień, gdy spadł pierwszy śnieg, a mi spędzał sen z powiek fakt, że w tym miesiącu naprawdę nie mam za co kupić dziecku bucików zimowych i ostatnia porada jaką chciałam wtedy uzyskać to taka, że jak kupie takie w CCC to zepsuję mojemu dziecku nogi, zdrowie, przyszłość i przyszłość jego dzieci.
I również dlatego, że spotykam się z wieloma rodzicami i wielokrotnie, gdy na pytanie jaki instrument warto kupić i gdzie, odpowiadałam: taki i za tyle (polecając coś „dobrego”, „ręcznie robionego” i drogiego jak diabli) to czułam ogromny dysonans wewnętrzny: „Aha, czyli muzyka jest dla wszystkich, łączy rodziców, jest językiem maluchów, każde dziecko rodzi się z tym potencjałem, dzieciaki powinny swobodnie muzykować na różnych instrumentach ALE to rodzica wyniesie razem jakieś 780 zł za te kilka przeszkadzajek.”
O Karinie co grała na keyboardzie
Pewnego razu, w drugiej klasie podstawowej szkoły muzycznej, moja koleżanka postanowiła powierzyć mi wielką tajemnicę. Po tym jak już przyrzekłam, że na pewno nie powiem nikomu, a już w szczególności naszej Pani od fortepianu, przyznała się, że w domu nie ćwiczy na prawdziwym pianinie, tylko na keybordzie. Jej rodziców nie było stać, plus mieszkanie mieli za małe, a keyboard mogła rozkładać na stole w kuchni i po skończonym ćwiczeniu chować do szafy. Czułam się fatalnie i okropnie żałowałam, że Karina postanowiła uczynić właśnie mnie powiernicą tego niechlubnego sekretu. Było mi smutno, że rodzice nie mogą kupić jej instrumentu, byłam przerażona, że gdy Pani się dowie to ją „zabije”, a że parę razy sama dostałam porządnie po łapach, to mój strach nie był taki zupełnie wyssany z palca. Ale co ciekawe, bardzo wyraźnie pamiętam, jeszcze jedną towarzyszącą mi wtedy myśl, że z Kariny to żaden muzyk nie będzie. No jak!? Ćwicząc na keyboardzie!?
Czy Pani od fortepianu miała rację, że aby odpowiednio ustawić aparat gry ćwiczyć powinno się na odpowiednim instrumencie?
Miała.
Czy keyboard może równać się z prawdziwym pianinem?
Nie.
Czy dobrze byłoby, żeby Karina miała w domu świetny instrument.
Oczywiście, że tak.
Dla profesjonalistów nawet różnica pomiędzy dwoma świetnej klasy fortepianami będzie miała znaczenie. Nie bez przyczyny niektórzy z wirtuozów jeżdżą w świat grająckoncerty jedynie na własnym instrumencie. A i początkujący muzyk – dziecko jest w stanie dostrzec różnicę i warto je na nią uwrażliwiać. Ale tutaj sprawa rozgrywała się na zupełnie innym poziomie. Dla Kariny to było grać albo nie grać. Muzykować i rozwijać swój potencjał, albo zarzucić temat z powodu braku odpowiednich narzędzi.
O tym tak naprawdę ten tekst.
O wielkiej dziurze pomiędzy jakością a badziewiem, wypaczonym systemem edukacji muzycznej a niedotkniętym potencjałem z jakim teoretycznie rodzi się każde dziecko, pomiędzy „prawdziwymi muzykami” a tymi którym „słoń nadepnął na ucho”. O tym, że ktoś powiedział nam: „wszystko, albo nic”, a my mu uwierzyliśmy.
Dziś piszę o tym na przykładzie kupowania instrumentów dla maluchów, ale być może temat, który jest we mnie taki żywy i rozdrapany przybierze pewnego kolejnego razu także jakiś inny kształt.
Zasady gry
I oczywiście na wstępie muszę uprzedzić o dwóch podstawowych rzeczach.
Nie popieram bylejakości, chińskości, uciekam od plastiku, tandety i rozlatujących się, a przy tym często stwarzających dla maluchów niebezpieczeństwo „grzechotek i cymbałków”. Nie cierpię gdy w markecie robią zestawy tak, by dać tam jedne względnie przyzwoite marakasy, a do tego niegrający flet czy harmonijkę i plastikową kołatkę. Przykro mi, że sprzedawcy instrumentami nazywają plastikowe „elektryczne gitary”, „dico-pianinka” z wgranymi melodyjkami czy jakieś kolorowe grające zabawki ze światełkami. Nie wspominam już nawet o temacie edukacji muzycznej czy o samej muzyce – a właściwie dziecięcym disco-polo, gdyż niemal całe swoje zawodowe życie podporządkowałam walce z kiczem w muzyce dla dzieci i naturalnym rozwijaniu potencjału muzycznego maluchów.
Kto bloga zna ten wie, że szukam rzeczy wartościowych i takie jak wymieniłam, na pewno nimi nie są.
ALE też:
Nie zgadzam się z „koneserami” których postawa kopie jeszcze większą dziurę pomiędzy naturalną chęcią muzykowania w każdym dziecku, a konwenansami i sztywnymi ramami, które wyznaczają kto jest, a kto nie jest „prawdziwym muzykiem”. Nie cierpię powtarzanej wciąż w edukacji zbitki słów: „talent muzyczny” tak jakby to było coś mistycznego i danego tylko pojedynczym jednostkom. Nie mogę znieść tego, że serenady czy divertimenta (z włoskiego i francuskiego rozrywka, zabawa) Mozarta słuchamy na sztywno w sali filharmonii nie stukając nawet palcem w bucie, bo nie pozwala nam na to kij, który włożyli nam w tyłek „prawdziwi znawcy muzyki”. I nie poprę głosów, które mówią, że kupienie dzwonków czy kalimby za 40 zł to coś co nie wypada albo zrujnuje dziecięcy talent.
Uwaga trzecia:
Inaczej sprawy mają się z dzieciakami w wieku 0-4 lata, a inaczej, gdy rozmawiamy o profesjonalnej nauce gry na skrzypcach, gitarze czy pianinie w późniejszym wieku. Dla maluchów instrumenty mamy mieć w domu po to, by koszyk wypełniały różne przeszkadzajki, by dzieciaki miały różnorodność i wolny do niej dostęp, by urządzać z nimi „jam session”, by czuły się swobodnie, by nie martwić się gdy coś zniszczą, ubrudzą, połamią (choć wiadomo, że najlepiej byłoby żeby instr były tak trwałe, by to się nie wydarzało, ale w starciu z 3 latkiem zdarza się nawet i egzemplarzom bardzo pancernym). A w przypadku starszaków uczących się gry na jakimś konkretnym instrumencie to już jest zupełnie inna bajka.
I małe podsumowanie mojego zakupowego doświadczenia
Sama kupiłam w życiu tysiące różnych instrumentów. Dwa razy w miesiącu prowadzimy zajęcia dla kilkuset! rodzin (po kilkadziesiąt rodzin w grupie, gdziejednym z elementów jest wspólne muzykowanie na instrumentach, tak by każdy mógł coś mieć w rękach) do tego wyposażałam w instrumenty wiele grup przedszkolnych czy własnych zajęć rodzinnego muzykowania, które prowadzę od 4 lat. Nie mówiąc już o testowaniu na własnych dzieciach. Zdarzało mi się wielokrotnie kupić badziew i być wściekłą 😉 Znam to uczucie i nie lubię go jak każdy inny konsument.
Dlaczego to piszę?
Bo przeszłam tradycyjny system szkolnictwa muzycznego, bo jestem dyplomowaną pianistką i rytmiczką oraz magistrem sztuki (kompozytorką), a czasem czuję, że dopiero teraz – przy moich dzieciach, od nich! uczę się co to jest radość muzykowania. Która nie zależy od jakości wykonania instrumentu, która nie zależy nawet od jego posiadania!
Bo szukam złotego środka i nie interesuje mnie odpowiadanie komuś kto pyta mnie jaki instrument kupić dla dziecka wytartym hasłem: „jak już kupować to coś dobrego”, bo chcę, by taki rodzic miał świadomość co to znaczy dobro w kontekście jego domu, jego rodziny, jego dzieci… A z drugiej strony moją pracą jest tworzenie i proponowanie rodzicom wartościowych narzędzi, a instrumenty MADE IN CHINA do nich w większości nie należą.
Bo wiele otrzymałam już wiadomości o tym, że dzięki mojej zachęcie w tym roku czy na te urodziny maluch dostanie koszyk instrumentów. I wyobraźcie sobie co by było, gdybym należała do przedstawicieli takiej „muzycznej klasy wyższej” i odpowiedziała, że ma to sens jedynie gdy… i tu szereg wymogów jakie taki profesjonalny instrument musi spełniać, a następnie odesłała do „prawidłowych” drogich producentów. Oznaczało, by to, że zamiast koszyka maluch dostanie jeden – za to wybitnie brzmiący bębenek.
I tutaj jeszcze jedna uwaga. Bardzo, ale to bardzo cieszę się, że tacy producenci istnieją. Że robią rzeczy wybitnie dobre. Rozumiem doskonale – sama będąc producentką wartościowej muzyki, jak ogromny jest koszt produkcji takich wartościowych perełek. Cieszę się też niezmiernie, że są ludzie których stać na kompletowanie pięknej kolekcji dobrych instrumentów lub tacy którzy mając tę świadomość, ale portfel mniej zasobny, umieją wyszperać je na pchlich targach. Tak trzymać!
Bo w teorii oczywiście lepsze instrumenty, to lepsze instrumenty. Tyle, że ja nie jestem teoretykiem, ale praktykiem. I szukam rozwiązań dla przeciętnego rodzica, jakim jestem ja, z ograniczonymi zasobami pieniężnymi i czasowymi, natomiast z wielką chęcią wprowadzenia mojego małego dziecka w radość muzykowania.
Jak w skokach narciarskich. Na wstępie odrzucamy skrajne wyniki: instrumenty lutniczne, robione ręcznie, profesjonalne, oraz badziew z AliExpress.
Co pozostaje?
Instrumenty ze średniej półki
Tutaj lekko się powtórzę:
Ogólną zasadą jest dla mnie kupowanie instrumentów z półki „prawdziwe” a nie „dla dzieci”.
Czasem oznacza to oryginalny bębenek, kupiony na świątecznym targowisku, z membraną ze skóry zwierzęcej za kilkadziesiąt złotych (wersja na bogato, ale wtedy raczej mamy pewność, że nie tylko nasze dzieci, ale i cała rodzina, znajomi, a może nawet dzieci moich dzieci będą mogły z nich korzystać). Kto może, niech kupuje.
Czasem oznacza to zdecydowanie się na zakup w sklepie z instrumentami, zamiast w sklepie z zabawkami lub supermarkecie (np. kiedy mowa o flecie, ukulele czy dzwonkach chromatycznych).
Czasem chodzi tylko o to, by kupować sprytnie i zamiast w dziale „zabawki dziecięce -> instrumenty dla dzieci” kupić w sprawdzonych miejscach (polecam je w linkach) za taką samą cenę, jedynie z tą różnicą, że instrument będzie drewniany i bez nadruków.
Nie kupowałabym też w sklepach z zabawkami on-line. Nie mamy wtedy szansy instrumentu wypróbować, a jednak szansa, że to badziew jest całkiem spora. Od tej reguły są pewne wyjątki – wiadomo. Niektóre z zabawkowych sklepów mogą mieć w ofercie sprawdzone marki produkujące czasem „przy okazji” taże pare fajnych instrumentów (np.: GOKI, BIGJIGS, PLAN TOY, PINTOY), ale w większości skończy się to katastrofą – wściekle kolorowym, ale nie brzmiącym instrumentem czy grającą plastikową zabawką w zdecydowanie zawyżonej cenie.
Instrumenty nie muszą być firmowe.
Jeśli nie chcesz przepłacać to zdecyduj się na tamburyno, bębenek czy marakasy bez wyrzeźbionego logo marki. W poniższym wpisie sugeruję Wam instrumenty, co do których nie dostrzeglibyście różnicy w brzmieniu produktu markowego i niemarkowego oraz podaję jak szukać u sprzedawców na Allegro, a także podlinkowuję miejsce, w którym można znaleźć drewniane (bez nadruków) instrumenty takie jak: tamburyna, trójkąty, tonbloki, guiro w bardzo przystępnych cenach.
A czasem chodzi o mądre kupowanie na okazjach w Lidlu czy Biedronce!
Szok, ale jednak 😉
Co z instrumentami z marketu?
Plastikowe instrumenty z Auchan czy Tesco trzeba generalnie zaliczyć do badziewia level hard. Ale ostatnio ktoś zapytał mnie na naszej grupie o jakość instrumentów z Biedronki. Zainteresowałam się tym, bo nie znam ich (te z Lidla mam już obczajone) a ich producent – Classic World ma w swojej ofercie kilka świetnych drewnianych zabawek, które służą nam od lat, więc napisałam, że kupię i przetestuję. Ostatecznie instrumenty z Lidla polecam, służą moim dzieciakom i dzieciom na zajęciach już parę lat, są trwałe i całkiem dobrze brzmiące. Sprzedawane są okazyjnie w zestawach. Trójkąty brzmią pięknie i są z wbudowanym sznureczkiem, który nie spada, bardzo fajne jak na swoją cenę są klawesy, tamburyno i bębenki, a dzwonki na kilkadziesiąt sztuk które posiadam brzmią przyzwoicie i dobrze stroją.
I tu właśnie dochodzimy do ciekawostki.
Jedne z pośród wielu egzemplarzy lidlowych dzwonków były nastrojone „źle”! Wcale nie w naszym tradycyjnym C-dur, ale w skali frygijskiej – od „mi”. Wydało mi się to tak inspirujące, że ten egzemplarz pozostał z nami w domu. Stał się nawet powodem dla którego powstała piosenka „What can you spy” z pierwszego sezonu Pomelody. Właśnie ona jest w skali frygijskiej (mogliście się zorientować, że brzmi nieco inaczej) i właśnie ją mogę z powodzeniem na tych dzwonkach wykonywać. Niesamowitą frajdę sprawia mi też obserwowanie moich dzieciaków, które w te dzwonki swobodnie „nawalają” improwizując tym samym na skali frygijskiej i poszerzając swoje melodyczne horyzonty.
Pomyślałam, że to doskonały pomysł, by dzwonki produkować w innych niż tylko dur skalach. I wtedy pare lat temu odkryłam prze-fantastycznego producenta – firmę Auris.
Trafiłam tam ponieważ mają oni w swojej ofercie dzwonki pentatoniczne. Ale z perełek dzwonkowych to tak naprawdę tyle. Pozostałe to C dur diatoniczne lub chromatyczne. Są świetnej jakości, pięknie brzmiące, nieziemsko estetycznie wykonane.
Cena jest do tego wszystkiego bardzo adekwatna (od ok. 50 euro wzwyż) – co oznacza, że choć marzy mi się lira od nich (150-250 euro) to długo jeszcze nie będzie mnie na nią stać. Nie jestem w tym chyba sama, bo od lat polecam tę markę wielu osobom, ale prawie nikt się na zakup nie decyduje.
Gdyby nie „wypadek” z lidlowymi dzwonkami, mogłabym dojść do wniosku, że jestem skazana na nasze C-dur. A tu taki kwiatek wesoły. Postanowiłam się tym jakże alternatywnym podejściem do „czystego stroju dzwonków” podzielić na grupie.
Ja mam takie podejście, że nawet cieszę się gdy dzwonki stroją inaczej niż w C-dur 🙂 Bo gama durowa otacza nas wszędzie! Tak samo gdy coś lekko nie stroi (np. flet) to tak naprawdę to jest bardzo rzadka okazja dla dziecka, żeby się spotkać z mikrotonowością. Jak jest nielogicznie typu sztabki są coraz mniejsze, a dźwięk coraz niższy to wiadomo– przeginka. Albo jak dwie różne sztabki maja ten sam dźwięk. I inne takie kwiatki 🙂 ale jak kiedyś w Lidlu dorwałam dzwonki ze skalą frygijską czyli od „mi, fa, sol…” to byłam zachwycona 🙂 do tej pory uważam je za perełkę w naszej kolekcji 😀 ale wiadomo ze zawsze trzeba zagrać zanim się kupi. Szukam dobrego brzmienia w ukulele na którym ja gram dzieciom, ale jeśli daje małym!!! dzieciom „na poszarpanie” to wcale się nie przejmuję, że struny plastikowe, bo potem mi nie żal jak ją złamią (to mi się raz zdarzyło z dobrym ukulele i był płacz… – mój 😉 ) Także takie mam alternatywne podejście i myślę, że wszystko zależy do czego te instr dzieciom dajemy. Jak do nauki gry na instr – to inna bajka, ale jak do swobodnego muzykowania. To lepiej mieć takie niż żadne, bo krzywdy tym dzieciom nie zrobimy. Choć, rzecz jasna, że jak mamy większą sumkę do wydania to fajnie kupić świetne instrumenty.
I przy tej okazji wywiązała się krótka dyskusja o tym czy niestrojące dzwonki z supermarketu mogą być wartościowe. Jak dla mnie mogą, ale do wszystkiego trzeba podejść świadomie. Jak w życiu.
„Nie czysto” – jest pojęciem względym
Nieświadome kupowanie badziewia to coś innego niż otwarta głowa i poszukiwanie okazji, dlatego postanowiłam zebrać tu pare moich spostrzeżeń na „rozstrojone dzwonki”
Czy coś jest czysto czy nie czysto? To jest pojęcie bardzo względne.
Dla kultury zachodnioeuropejskiej pomiędzy dźwiękim „c” a „cis” nie ma nic. Dla kultury wschodniej tam jeszcze mieści się pół świata. Gdyby ktoś ze wschodu zaśpiewałby nam piosenkę opartą na ćwierćtonach powiedzielibyśmy mu że fałszuje, co kiedy o tym głębiej pomyślimy jest bardzo zabawne, bo to nasz słuch wypada przy jego blado.
Może to spaczenie kompozytorki muzyki współczesnej, ale mikrotonowość (czyli muzyka oparta na interwałach muzycznych mniejszych od półtonu) weszła już nawet do naszej kultury – oczywiście narazie w kręgach „sztuki wyższej”, w Europie znana już od mniej więcej XVIII wieku, lecz powszechnie używana była dopiero w modernizmie. Wiecie jak to fajnie móc z taką perspektywą tłumaczyć dziecku, że kiedy przejeżdża palcem po strunie gitary czy skrzypiec to nie przechodzi przez dwanaście dźwięków (a tym bardziej nie 8!) tylko przez całe spektrum różnych częstotliwości
Znów, to pewnie specyficzne wykształcenie i znajomość historii muzyki sprawia, że wcale nie rozumiem o co chodzi z gamą C-dur. System tonalny czyli dur-moll, tworzony przez dwa podstawowe rodzaje skal: durowąi molową, choć teraz tak popularny w muzyce rozrywkowej, służył za budulec muzyki artystycznej tylko w okresie od XVII do początku XX stulecia. Na swoich studiach kompozytorskich nie zdarzyło mi się z tego systemu skorzystać! Tak! Nigdy ani ja, ani żaden mój kolega nie wykorzystaliśmy podczas studiów gamy C-dur, ani żadnej innej w systemie dur/moll 🙂
Zagadnienie stroju to dopiero argument. Cały myk polega na tym, że oktawa czyli taki interwał gdzie niższa częstotliwość jest dwa razy mniejsza niż ta wyższa jest dla nas jeszcze zrozumiała. To te dwa okalające dzwonki dźwięki „c”. Jeden nisko drugi wysoko, ale jakby te same. Ale co pomiedzy nimi. Zakładając nawet, że jest ich 12, jakie mają dokładnie mieć częstotliwości? I właśnie odpowiedź na to pytanie zależała od punktu w czasie, ale sprowadzając ją do dwóch głównych koncepcji można było to zrobić w stroju naturalnym i tak było przez większość historii muzyki, aż do połowy XVIII wieku lub równomiernie temperowanym, która to koncepcja ostatecznie wyparła poprzednią w połowie XIX wieku. Wcześniej uważano to za okropny wymysł, który sprawia, że zatraca się indywidualność brzmieniowa poszczególnych tonacji i generalnie żadna nie brzmi czysto 😉 Co ciekawe 200 lat później dla naszych uszu – nie znających alternatywy – to właśnie to brzmienie jest „czyste”, a kiedyś uważane było za niedoskonałe.
Nawet sam pojedynczy dźwięk jest w sobie nieczysty 🙂 Szereg harmoniczny – czyli szereg alikwotów – tonów składowych na które można rozłożyć każdy pojedynczy dźwiękskłada się z kolejnych tonów składowych występujących w jakiejś relacji ze sobą. Co zabawne 7, 11 i 13 składowa harmoniczna jest „nieczysta” czyli nie odpowiada żadnemu dźwiękowi w stroju równomiernie temperowanym
Tutaj przykład utworu mikrotonowego na fortepian. Przeciętnie powiedzielibyśmy, że „to pianino jakieś rozstrojone” 😀
Dzieci uczą się przez kontrast – wiemy, że coś jest szybko, gdy zestawimy to z czymś wolnym. Coś jest głośne wtedy, gdy przed chwilą coś było cicho. Paradoksalnie zrozumienie „czystości” systemu równomiernie temperowanego przychodzi najlepiej wtedy, gdy usłyszymy coś „nieczystego”.
Muzyka rozrywkowa jest zdominowana przez system tonalny i bez wątpienia nawet mając w domu najbardziej na świecie rozstrojone dzwonki, pianino czy gitarę dzieciaki wyłapią „czystość” gamy C-dur, nawet jeśli nie bądą miały jej idealnej reprezentacji w postaci markowych instrumentów.
Jaka jest alternatywa?
Kto bloga zna ten wie, że wyznaję jeszcze dwa sposoby na niskokosztowe ugryzienie tematu.
Zróbcie sobie instrumenty samemu
Tu nie będę się powtarzać. Polecam zajrzeć w zakładkę „Zrób to sam”. Na pewno coś Wam tam przypadnie do gustu.
To w ogóle nie muszą być instrumenty
Miska, durszlak, drewniana łyżka, metalowa pokrywka, patelnia, garnek i blacha do pieczenia to jedne z naszych ulubionych „instrumentów” gdzie nikt jeszcze nie przyczepił się i nie wyznaczył reguł strojenia 🙂 Butelka z kaszą czy ryżem, sztućce, kluczyki, śrubki, metalowe nakrętki na sznurkach, klucze francuskie takie instrumenty też wrzućcie do koszyka! A faworytem perkusyjnym w naszym domy były przez długi czas dwa taborety z ikei i pałeczki
Podsumowanie
Tylko bycie świadomym może nas uratować 🙂 Niech Was strach przed nieczystością dźwięku nie powstrzymuje przed zakupem bębenka, ukulele czy dzwonków, które na Wasze ucho brzmią w porządku, a nie wchodzi w grę opcja zakupu tych świetnych za stówę czy kilka. Bądźcie świadomi, unikajcie grających plastików i drewnianego badziewia które zaraz się rozleci – a to czy coś nim jest możecie ocenić sami, ale nie traktujcie zaopatrywania maluszki w instrumenty jak mistyczną sztukę, której tajniki trzeba zgłębiać latami. Chodzi nam o ostatecznie o to by odkrywać wraz z dzieckiem radość muzykowania, a nie o nakład finansowy jaki w to przesięwzięcie włożymy. Udanych świątecznych zakupów.
P.S. Dawajcie też znać – tu, w wiadomości do mnie lub na grupie kiedy uda Wam się znaleźć jakąś perełkę – czyli fajny instrument w przystępnej cenie.
Tym razem na blogu wywiad. Na moje pytania o Metodę Suzuki odpowiada skrzypaczka i pedagog – nauczyciel tej metody, ale także trenerka Pomelody 🙂 – Ania Staniak
Na czym polega metoda Suzuki i dlaczego mówi się o niej „naturalna”?Skąd nazwa „metoda języka ojczystego?”
Metoda Suzuki opiera się nauce poprzez słuchanie muzyki oraz zabawę.
Dzieciaki słuchając codziennie tej samej płyty uczą się melodii ze słuchu. Dokładnie tak samo jak w przypadku języka, z którym najpierw każdy z nas musiał się „osłuchać” zanim powiedział pierwsze „mama i tata”.
I jak się okazuje do grania nie potrzeba znajomosci nut:) Gra staje się tak samo „prosta” jak mówienie!Hurej! Stąd też nazwa „metoda jezyka ojczystego”. W późniejszych latach, kiedy już granie staje się codziennością, pojawiają się i nuty 🙂
Czy metoda dotyczy tylko nauki gry na skrzypcach?
Początkowo nauka dotyczyła tylko skrzypiec, a to dlatego, że pomysłodawcą tej metody był japoński skrzypek i pedagog Shinichi Suzuki. W związku z tym, że przynosiła ona świetne rezultaty szybko rozszerzyła się na inne instrumenty. Obecnie mamy opcję nauki na większości instrumentów, ale możliwości są różne w zależności od miasta/kraju.
Jakie warunki trzeba spełniać, by móc uczyć się tą metodą? Czy to metoda tylko dla dzieci? Kiedy najlepiej zacząć naukę gry na instrumencie metodą suzuki?
Super jest to, że nie musimy spełniać żadnych warunków, żeby zacząć naukę. Każdy z nas może grać! 🙂 Naukę można rozpocząć od najmłodszych lat. 3-letnich skrzypków jest całkiem sporo, ale też nie brakuje dorosłych, poważnych biznesmenów uczących się tą metodą i grających koncerty razem z dzieciakami 🙂 Każdy wiek jest dobry jeśli tylko chce się grać.
Czy rodzic „nie-muzyk” może być przewodnikiem swojego dziecka w nauce gry na instrumencie?
Zapisując swoją pociechę na zajęcia, każdy rodzic sam musi przejść szkolenie i przez miesiąc chodzić na własne lekcje skrzypiec. Dopiero po tym czasie do akcji wkracza dziecko ze swoimi mikroskrzypeczkami 🙂 Oczywiście po upływie miesiąca każdy dorosły może dalej kontynuować naukę, co jest bardzo mile widziane.
Taki „nauczony” rodzic daje przykład ćwicząc w domu i wie jak pilnować dziecko, żeby od samego początku ćwiczyło we właściwy sposób. Poza tym rodzic zdaje sobie sprawę z tego, że to granie wcale nie jest tak proste jak może się wydawać, a systematyczna praca w domu uczy obowiązkowości.
Nie wspomniałam jeszcze o dodatkowych lekcjach grupowych, które, poza lekcjami indywidualnymi, również są istotnym punktem nauki. Dlaczego? Ponieważ dają możliwość naśladowania, współpracy i jednocześnie zabawy z rówieśnikami.
Najważniejszym punktem jednak jest systematyczna praca z rodzicami w domu, ponieważ nie ma większego autorytetu dla dziecka niż rodzic. W związku z tym dziecko w naturalny sposób będzie naśladować rodzica, nie nauczyciela, który tylko pomaga i nakierowuje 🙂
A co ze skrzypcami, skąd je wziąć?
W większości szkół można je wypożyczyć. Nauczyciele wiedzą jaki rozmiar skrzypiec będzie dla Ciebie i Twojej pociechy najlepszy. Oczywiście można też kupić instrument, natomiast w przypadku dzieciaków jest to nieopłacalna opcja ze względu na to, że rosną…
Jeśli oczywiście chcesz możesz kupić skrzypce przez w sklepie muzycznym lub przez Internet. Ale czy będą dobre? :/ W zasadzie te malutkie skrzypeczki nigdy nie brzmią oszałamiająco… można wydać 250 lub 700zł. Te droższe prawdopodobnie będą ładniej wykonane, ale czy będą dobrze brzmieć, hmmm…
Co z nauką teorii?
Nie jestem pewna czy we wszystkich szkołach w Polsce, ale generalnie teoria pojawia się w późniejszych latach edukacji. To dlatego, żeby dzieciaki spokojnie mogły dalej kontynuować naukę np. w szkole drugiego stopnia 🙂
Czy ta metoda jest lepsza od tradycyjnej?
Wg mnie Metoda Suzuki jest lepsza od tradycyjnej, dlatego że wszystko odbywa się w miłej, rodzinnej atmosferze, bez przymusowych egzaminów, w naturalny sposób i poprzez zabawę 🙂 Dlatego grono jej zwolenników stale rośnie!
Jak długo trwa nauka ta metoda?
Nauka trwa dopóki nie ukończy się ostatniej książki z serii Suzuki Violin School. Ale nie ma określonego deadline’u. Każdemu to zajmuje taką ilość czasu jaką potrzebuje żeby ogarnąć cały ten materiał.
Jak można stać się certyfikowanym nauczycielem tej metody?
Żeby stać się certyfikowanym nauczycielem Suzuki należy ukończyć 6-stopniowy kurs nauki tą metodą. Po każdym poziomie zdaje się egzamin teoretyczny oraz praktyczny i dostaje się certyfikaty z kolejnego poziomu.
Co gdy wszystko idzie gładko i z entuzjazmem, aż nagle dziecku się „odwidzi”? Jak przełamać kryzys u dziecka?
Dzieciakom jak wiadomo może się odechcieć w każdej chwili i to nie raz… 😉 Sposobów na zachęcenie i mobilizację jest masa. Można je znaleźć w Internecie na różnych grupach wsparcia rodziców Suzuki 🙂
Ania Staniak – gdyby nie skrzypce zostałaby prawdopodobnie sportsmenką. Wybrała jednak muzykę, a w związku ze swoją wielką miłością do dzieci również nauczanie. Jest absolwentką krakowskiej Akademii Muzycznej. Jeździ po świecie koncertując z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej i kwartetami smyczkowymi Fusion Strings oraz InQuartet.
Najprostsza odpowiedź na pytanie zadane w tytule brzmi: wszystko! i nic!
Sama wielokrotnie skorzystałam z pomocy kanału Super Simple Songs, a nawet uważam, że przyczynił się on w pewnym stopniu do tego, że mój trzylatek jest dwujęzyczny (jesteśmy polską rodziną mówiącą z wyboru do dzieci po angielsku). Bo jeśli traktuje się go jako inspiracja – źródło prostych piosenek, które mają za zadanie wprowadzić dziecku angielskie słownictwo, oglądając je sporadycznie, a w większości przypadków śpiewając dziecku lub z dzieckiem, to wszystko jest w porządku. Sytuacja zmienia się gdy Super Simple Song, Mother Goose Club, Dave and Ava czy kanały im podobne stają się głównym źródłem muzyki i animacji w naszym domu, a my zamiast śpiewać „puszczamy dziecku piosenki”. Wtedy wychowujemy pokolenie bez gustu – po prostu.
By zrozumieć czym różni się bogate estetycznie środowisko, którym w celu pielęgnowania ich gustu powinniśmy otaczać dziecko, od muzyki, animacji czy ilustracji typu fast food zapraszam do osobnego wpisu na ten temat. Tutaj chciałabym poruszyć temat konkretniej, na przykładzie animacji typu Super Simple Songs.
Poczucie dobrego smaku kształtuje się powoli i wymaga pielęgnowania
Czy i w jakiej mierze otoczenie oraz wychowanie mają wpływ na kształtowanie się „dobrego smaku”? Aby się o tym przekonać przebadano dzieci w przedziale wiekowym od siedmiu do jedenastu lat – wychowanych w atmosferze wysokiej kultury plastycznej, otoczonych pięknymi książkami dla dzieci, które nie miały w domu kontaktu ze złymi ilustracjami.
Jedenastoletni chłopiec, przyglądając się obrazkowi Trzy świnki M. Karwina przejawiającemu typowo disnejowską manierę, choć nie potrafił dokładnie ująć w słowa swoje wrażenia –
„…jakoś tak brzydko namalowane, tylko te świnki na pierwszym planie, a otoczenia to nie widać… I kolory takie sztuczne” — widać, że ilustracje te traktuje jako coś, do czego nie można mieć poważnego stosunku.
Dziecko jest w zdolne do przeżyć estetycznych, ma też potrzebę obcowania z przedmiotami i zjawiskami, które uważa za piękne plastycznie, lecz nie jest zdolne do odróżniania rzeczy wartościowych od bezwartościowych pod względem artystycznym, chociaż w zakresie własnej twórczości przejawia często zadziwiające wyczucie estetyczne.
Chcąc zgłębić ten temat, zdecydowano się przeprowadzić inne badania. Pokazano dzieciom dwie prace – Słoneczniki Van Gogha oraz „wątpliwej wartości artystycznej” ilustrację pocztówkową – i poproszono, aby wybrały, tę, która bardziej im się podoba. Badani w wieku od pięciu do sześciu lat, wybierali obraz artysty, lecz starsze z reguły obstawiały alternatywny kicz. Wyniki uznano za dowód negatywnego wpływu otoczenia oraz m.in. złej ilustracji książkowej, na niszczenie wrodzonego poczucia estetycznego dziecka.
Dokładnie tak samo dzieje się w przypadku muzyki. Najlepsze porównanie jakie przychodzi mi do głowy wiąże się z kuchnią. Staramy się ograniczać sól (czy glutaminian sodu) oraz pikantne przyprawy w diecie dziecka nie tylko ze względów zdrowotnych, ale także dlatego, że małe dziecko może cieszyć się w pełni bardzo delikatnym smakiem duszonych warzyw czy mięsa, wcale nie mając wrażenia, że czegoś mu brakuje lub podane mu jedzenia jest niesmaczne. Ale trwa to tylko do momentu gdy nie zasmakuje owych dodatków. Nie posolone ziemniaki dla kilku/kilkunastoletniego dziecka będą „niedobre”, rosołek bez kostki „bez smaku”, a kurczak „mdły”. Tak długo jak dziecko nie przeniknie „fast foodową” muzyką tak długo będą cieszyły go wszystkie odcienie folkloru, klasyki, jazzu, rocka, alternatywy, soulu itd.
Gust wyrabia się z wiekiem, choć dzieje się to powoli. Wiemy już, że kanały typu Super Simple Song nie spełniają więc kryteriów estetycznych (zarówno muzycznych jak i plastycznych).
W takim razie….
Jaka jest alternatywa?
Powtórzę raz jeszcze. Jeśliby skupić się jedynie na aspekcie nauki języka angielskiego poprzez piosenki, będę polecać takie kanały z całym przekonaniem. Dodatkowo, żeby nie być niesprawiedliwa, przyznać muszę, że sam kanał Super Simple Songs wydaje się być już „najprzyzwoitszy” ALE tekst ten skupia się na estetycznych skutkach ubocznych ograniczania przeżyć muzycznych dziecka jedynie do tej formy. Co więc możemy zrobić, w ramach „odtruwania”?
Nie pierwszy raz na tym blogu przeczytacie, że najważniejsze jest aktywne muzykowanie! Dzieci nie uczą się języka z programów telewizyjnych, ale od rodziców do nich mówiących. To samo dotyczy języka muzyki. Z tego punktu widzenia w życiu naszego dziecka powinna przeważać muzyka tworzona (śpiewana/grana) przez rodzica, nad tą biernie percypowaną z płyt CD, internetu, czy TV. Dziecko uczy się poprzez naśladowanie, a więc w niedługim czasie będzie chciało włączyć się do muzykowania.
A to jest istota sprawy! Zawsze dla rozwoju dzieci ważniejsze jest aktywne doświadczenie tworzenia muzyki, a nie bierne percypowanie jej, animacje mają więc za zadanie otworzyć wyobraźnię dziecka, a nie podać mu na tacy to co ma myśleć. Do rozwoju intelektualnego przyczynić mogą się obrazy, które w sposób niebezpośredni przedstawiają sytuacje, zawierają ukryte znaczenia, metafory jednym słowem stanowią wyzwanie dla inteligencji odbiory.
Dobra animacja (muzyka plus obraz) ma więc:
obrazować kontekst, ułatwiać pojmowanie konceptu zawartego w tekście piosenki – nie jest to jednak najważniejsze w muzykowaniu, dlatego ma to być jedynie punkt wyjścia dla narracji plastycznej, gdyż nie chodzi tutaj jedynie o obrazowanie samej historii, ale także oddanie jej charakteru (super simple songs, ograniczają się do zobrazowania tego co jest w tekście, co jest dobre z punktu widzenia na tylko i wyłącznie i ok bo to jest nauka angielskiego przez piosenki – nie można tego traktować jako muzyka warta słuchania, animacja warta oglądania)
budzić miłe, ale i bogate skojarzenia z obrazem, w sposób nieoczywisty, by otworzyć wyobraźnię na produkcję nowych treści, obraz ma wzmacniać siłę wyrazu warstwy dźwiękowej lub słownej dzięki plastycznej interpretacji znaczeń (super simple song zamykają rzeczywistość)
wyrabiać gust dziecka poprzez obcowanie z różnorodnością zarówno w warstwie audio jak i video
Dzieci zasługują na bezpośredni kontakt z najlepszą sztuką!
Przykłady dobrych animacji:
Zwróćcie uwagę na abstrakcyjną narrację w warstwie video, która stanowi kontrapunkt dla jednostajnej warstwy audio. Nie mówiąc już o niezwykle bogatej, artystycznej grafice, która dla wyobraźni dziecka jest doskonałym wybiegiem dla tworzenia nowych treści i jest po prostu wesoła.
To piękny przykład tego, jak wizualizacja tekstu zawartego w warstwie dźwiękowej ułatwia pojmowanie koncepcji odejmowania. Nie ogranicza się jedynie do butelek spadających z murku, ale w finezyjny sposób przenosi widza w świat różnego rodzaju codziennych oraz abstrakcyjnych zdarzeń. Porównajcie także tę „aranżację” muzyczną z innymi wersjami tej znanej piosenki. Delikatna, ale bogata w brzmieniu.
Oprócz bycia po prostu piękną animacją: tak jeśli chodzi o obraz jak i piosenkę, ten krótki filmik buduje świadomość formalną muzyki: ruchy kota skorelowane są z motywami i frazami muzycznymi. Fantastyczna jest tu także warstwa akompaniamentu akordeonu: jak często nasze dzieci mają okazję słuchać tego instrumentu solo!?
Do powstania wpisu przyczyniła się swoją pomocą i merytoryczną wiedzą Katarzyna Feiglewicz-Peszat – artystka wizualna, Mama Antka, która prowadzi zajęcia plastyczne dla dzieci i dorosłych. Dzięki Kasiu!
BIBLIOGRAFIA
Opisane w tekście badanie pochodzą z następujących publikacji:
A. Teodoczyk, Pomiędzy sztuką a edukacją. Ilustracja w książkach dla dzieci i młodzieży, 2014
I. Słońska, Psychologiczne problemy ilustracji dla dzieci, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe, 1977, str 105
Wyobraźcie sobie że mówimy do dziecka tylko tak jak ono mówi do nas: baba, dada, am, si, to, brum brum. Nie byłoby to bogate środowisko językowe, sprzyjające rozwojowi mowy. Mimo tego, że dostosowujemy przekaz do możliwości maluszka, staramy się mówić do dziecka w możliwie najbogatszy w słownictwo sposób. Sami również dbamy o to, by mieć szeroki zasób słownictwa, ale wiemy, że aby z niego korzystać musimy najpierw go zgromadzić, w tym celu czytamy różne książki, artykuły może nawet poezję. Czujemy, że istota tkwi w różnorodności. Chcemy bowiem, by nasze słownictwo było bogate zarówno w pojęcia techniczne, naukowe, fachowe określenia jak i obrazowe przymiotniki.
Muzycznie bogate środowisko
Muzyka to język i rządzi się takimi samymi prawami. By nasze dzieci mogły swobodnie i finezyjnie posługiwać się językiem muzyki (a może to osiągnąć każde dziecko!) musimy również zadbać o bogate środowisko muzyczne w domu, które zapewni wartościowa muzyka.
Co to jest wartościowa muzyka?
⁃różnorodność barw (a więc różnorodne instrumentarium)
⁃różnorodność stylistyczna (każdy ze stylów muzycznych to jak inny gatunek książki – rządzi się innymi prawami, a więc wnosi inną wartość)
⁃różne tonacje i skale (istnieje daleko więcej sposobów organizacji dźwięków niż tylko gama wesoła i smutna, muzyka która otacza nas w ogromnej większości utrzymana jest w tonacji durowej, czasem zdarzą się utwory molowe – te smutne – ale to wciąż tak jakby powiedzieć, że obrazy są namalowane farbami niebieskimi lub czerwonymi. A co z całą paletą pozostałych barw?)
⁃różne metra – metrum dotyczy organizacji rytmicznej. Króluje metrum „na dwa” (dwie czwarte) – czyli cały pop, discopolo, regge, hip-hop, drum and base itd itd. Czasem pojawi się trzy i wtedy myślimy: O! To walc! A gdyby chodziło o dietę, to tak jakby zdecydować się jedynie na potrawy słone lub słodkie. Wiemy, że właśnie tam gdzie smaki są nieoczywiste zaczyna się przyjemność jedzenia i choć znamy pociąg dzieci do słodyczy to jednak staramy się dawać im coś więcej prócz pączków.
Przykład wartościowej muzyki dla dzieci:
Przeciwieństwem bogatego muzycznie środowiska będzie więc muzyka, która:
zawsze brzmi tak samo
jest uboga brzmieniowo
jest prymitywna w formie
jest tylko wesoła
jest tylko „na dwa”
A taka niestety otacza nasze dzieci w znakomitej większości. Atakuje maluchy z radia, telewizji, bajek, plastikowych zabawek, YouTuba. Często będąc jeszcze okraszona jakąś fatalną animacją…. No właśnie!
Plastycznie bogate środowisko
A co z warstwą plastyczną? Co z książeczkami, bajkami, ilustracjami, animacjami którymi „karmimy” nasze maluchy? Tutaj rzecz ma się tak samo jak w przypadku muzyki. Zdolność dziecka do oceny estetycznej pojawia się dopiero ok. 11 roku życia, dlatego to od rodzica i opiekuna zależy jak zostanie ukształtowana. Więc i tutaj toczy się walka pomiędzy wyrazem artystycznym, a fast foodem. I tak jak w muzyce, najważniejszą cechą bogatego środowiska plastycznego jest różnorodność stylów graficznych. Dużą rolę odgrywa właściwe użycie środków wyrazu: kreski, koloru i faktury, co wpływa na uczuciowy i emocjonalny odbiór treści. Ilustrator może „bawić się” konwencjami, tworząc nieszablonowe połączenia obrazu z tekstem. Przekaz jest częściowo ukryty pozostawiając duże pole dla wyobraźni i samodzielnej interpretacji widza – może bawić i śmieszyć, ale może być także trudny i wymagający najwyższego skupienia.
Ilustracja typu „fast food” to pozbawione wartości artystycznych obrazki z książeczek dla dzieci, które można zakupić między innymi w supermarkecie. Cechuje je przede wszystkich przesadna tendencja w stronę malarstwa realistycznego ze szczególnym wskazaniem na disnejowską manierę plastyczno-tematyczną. Fast foodowe ilustracje ukierunkowane są na dosłowne przedstawianie opisanej w tekście sytuacji, nie pozostawiając miejsca na wyobraźnię. Martin Salisbury i Morag Styles, autorzy licznych publikacji na temat ilustracji i literatury dziecięcej, przypisują tego typu grafikom szkodliwy wpływ na dziecięcą wyobraźnię.
Cechy niskiej jakości „fast-foodowych” animacji/ilustracji:
– powtarzana, schematyczna konwencja,
– dosłowność (nadmierny realizm przedstawienia, jedynie imitowanie rzeczywistości, brak metafory, symbolu, niedopowiedzenia),
– przebodźcowanie kolorystyczne i formalne (brak harmonii kolorystycznej, nagromadzenie intensywnych barw, brak niuansów kolorystycznych, subtelnych zestawień kolorów, nadmierna ilość nagromadzonych środków plastycznych niewspółgrających ze sobą)
lub przeciwnie – bardzo ubogi język plastyczny, jedynie schematyczne kształty, brak zróżnicowania struktur, form
Cechy dobrej animacji/ ilustracji:
– nowe konwencje w kolejnych animacjach (podobnie jak style muzyczne – dziecko jest otwarte na każdą konwencję przedstawienia, nie odrzuca żadnej w przeciwieństwie do dorosłego człowieka), dziecko będzie zainteresowane bardzo różnorodnymi formami – od abstrakcyjnych form po realistyczne, dlatego trzeba dbać o ich różnorodność
– minimalistyczne, geometryczne formy i zredukowane środki będą wyciszać i koncentrować uwagę na całości przedstawienia, z kolei „bogate”, złożone ilustracje będą skupiać uwagę dziecka na pojedynczych elementach, fragmentach ilustracji
– brak dosłowności, nadmiernego realizmu (np. uproszczone, geometryczne formy, które działają bezpośrednio na percepcję dziecka, jednocześnie pozwalają pracować jego wyobraźni),
– niedopowiedzenie, celowe pominięcie danego elementu (pobudza dziecięcą wyobraźnię podobnie jak w muzyce ćwiczenia wykorzystujące audiację),
– bogata gama kolorystyczna, umiejętnie wykorzystana (zarówno kontrastowe zestawienia jak i subtelne barwy, w zależności od przybranej konwencji plastycznej),
Poczucie dobrego smaku kształtuje się powoli i wymaga pielęgnowania. Nasze dzieci zasługują na bogate środowisko estetyczne.Tak samo jak zasługują na jedzenie pysznych potraw a nie tylko pączków. Nie mówiąc już o wpływie bogatego środowiska muzycznego/plastycznego/językowego czy zróżnicowanej, bogatej diety na ich rozwój!
Do powstania wpisu przyczyniła się swoją pomocą i merytoryczną wiedzą Katarzyna Feiglewicz-Peszat – artystka wizualna, Mama Antka, która prowadzi zajęcia plastyczne dla dzieci i dorosłych. Dzięki Kasiu!
P.S. Jeśli macie jakieś pytania, polecam się, piszcie!
BIBLIOGRAFIA
M. Salisbury, M. Styles, Children’s Picturebooks: The Art of Visual Storytelling, Londyn: Laurence King Publishing, 2012
A. Teodoczyk, Pomiędzy sztuką a edukacją. Ilustracja w książkach dla dzieci i młodzieży, 2014
Przeciwieństwem bogatego muzycznie środowiska będzie więc muzyka, która: